Ο φιλόσοφος Σωκράτης είχε πει ότι πριν μιλήσουμε, πρέπει να περάσουμε την πληροφορία που πρόκειται να μοιραστούμε, μέσα από τρία κόσκινα. Μόνο, αφού περάσει, μπορούμε τελικά να πούμε αυτό που θέλουμε. Υπάρχει μια ιστορία που αποδίδεται στον Σωκράτη, όταν τον συνάντησε κάποιος που επρόκειτο να συκοφαντήσει κάποιον άλλο, μαθητή του. Η ιστορία πάει κάπως έτσι:
Μια φορά κι έναν καιρό στην αρχαία Ελλάδα, ένας από τους γνωστούς του μεγάλου φιλόσοφου Σωκράτη πλησίασε και του είπε: “Σωκράτη, ξέρεις τι άκουσα για έναν από τους μαθητές σου;”
“Περίμενε λίγο”, απάντησε ο Σωκράτης. “Πριν μου το πεις, θα ήθελα να κάνω μια απλή εξέταση. Την ονομάζω “Η εξέταση των τριών κόσκινων”.
“Η εξέταση των Τριών Κόσκινων;”, αποκρίθηκε ο γνωστός του.
“Ναι. Πριν πεις μια λέξη για τον μαθητή μου, αφιέρωσε λίγο χρόνο για να σκεφτείς προσεκτικά τι θέλεις να πεις, περνώντας την πληροφορία σου μέσα από τρία ειδικά κόσκινα”.
“Το πρώτο κόσκινο είναι το κόσκινο της αλήθειας. Είσαι απολύτως σίγουρος, χωρίς καμία αμφιβολία, ότι αυτό που θα μου πεις είναι αλήθεια;”
“Λοιπόν, όχι, δεν είμαι. Στην πραγματικότητα το άκουσα πρόσφατα και…”
“Εντάξει”, διέκοψε ο Σωκράτης. “Οπότε δεν ξέρεις πραγματικά αν είναι αλήθεια ή όχι. Τότε ας δοκιμάσουμε το δεύτερο κόσκινο: το κόσκινο της καλοσύνης. Θα μου πεις κάτι καλό για τον μαθητή μου;”
“Λοιπόν… όχι”, είπε ο γνωστός του. “Αντιθέτως…”
“Δηλαδή θέλεις να μου πεις κάτι κακό για αυτόν”, ρώτησε ο Σωκράτης, “αν και δεν είσαι σίγουρος αν είναι αλήθεια ή όχι;”
“Εεεε…”
“Μπορεί να περάσεις τη δοκιμασία όμως”, είπε ο Σωκράτης, “γιατί υπάρχει και το τρίτο κόσκινο, το κόσκινο της χρησιμότητας. Θα μου είναι χρήσιμο αυτό που θέλεις να μου πεις για τον μαθητή μου;”
“Όχι. Όχι και τόσο.” είπε ο άντρας παραιτημένος.
Τελειώνοντας το μάθημα, ο Σωκράτης είπε: “Λοιπόν, αν αυτό που θέλεις να μου πεις δεν είναι ούτε αληθινό, ούτε καλό, ούτε χρήσιμο, γιατί να μπεις στον κόπο να μου το πεις; και γιατί να θελω να το ακούσω;”
Και εμείς, θα ηταν καλο, όταν έχουμε να πούμε κάτι για κάποιον άλλο, ιδιαίτερα στην απουσία του, να περάσουμε την πληροφορία από τα τρία κόσκινα και μόνο αν περάσει από την αλήθεια, τη καλοσύνη και τη χρησιμότητα, να το λέμε. Στην αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να αγνοήσουμε τέτοιες πληροφορίες γιατί πρόκειται είτε για κουτσομπολιό, είτε για συκοφαντίες.
Όλα όσα λέμε για τους άλλους συνήθως είναι προβολές δικές μας. Κάποιος άλλος είπε ότι κάθε κριτική που κάνουμε, στη πραγματικότητα, είναι μια εξομολόγηση.